Olejki eteryczne cytrusowe – więcej niż zapach. Jak działają i co mówi nauka?

Cytrusowe olejki eteryczne są jednymi z najczęściej stosowanych w aromaterapii, kosmetologii oraz medycynie naturalnej. Ich świeży, energetyzujący zapach kojarzy się z czystością i lekkością, ale współczesna fitochemia i badania kliniczne pokazują, że kryją w sobie znacznie więcej niż przyjemność dla zmysłów.
W tym artykule przyglądam się właściwościom olejków z cytryny, pomarańczy, grejpfruta, bergamotki i limonki, a także przedstawiam ich zastosowanie oparte na doniesieniach naukowych. 


Jak działają olejki cytrusowe? Co wiemy z badań?

Olejki cytrusowe pozyskuje się głównie przez tłoczenie na zimno skórek owoców z rodziny Rutaceae. Zawierają one bogactwo terpenów (głównie limonenu), aldehydów, flawonoidów i związków fenolowych, które odpowiadają za ich działanie biologiczne.

  1. Działanie przeciwdepresyjne i poprawiające nastrój

Wiele badań wykazało, że olejki cytrusowe mogą wpływać na układ limbiczny – obszar mózgu odpowiedzialny za emocje. Szczególnie dobrze udokumentowane jest działanie olejku bergamotowego, który wykazuje właściwości anksjolityczne (przeciwlękowe). W randomizowanym badaniu przeprowadzonym w 2015 roku, pacjenci w poczekalni dentystycznej, którzy wdychali olejek bergamotowy, wykazali znaczące obniżenie poziomu kortyzolu i stresu w porównaniu do grupy kontrolnej [1].

  1. Działanie przeciwdrobnoustrojowe

Olejki z cytryny i grejpfruta wykazują silne właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze, co czyni je doskonałym składnikiem naturalnych środków czystości. W publikacji Journal of Food Science z 2012 r. wykazano, że olejek z cytryny skutecznie hamował rozwój bakterii Listeria monocytogenes i E. coli na powierzchniach żywności [2].

  1. Wspomaganie trawienia i detoksykacji

Olejek z grejpfruta jest stosowany jako środek wspierający pracę wątroby i układu limfatycznego. Jego składniki mogą wspomagać metabolizm tłuszczów oraz detoksykację organizmu. Przegląd fitochemiczny opublikowany w Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine (2013) wykazał, że flawonoidy zawarte w grejpfrucie mają potencjał hepatoprotekcyjny i przeciwzapalny [3].

  1. Właściwości antyoksydacyjne i pielęgnacyjne
Olejki cytrusowe chronią skórę przed stresem oksydacyjnym, działają tonizująco i mogą poprawiać koloryt cery. Opublikowane w 2018 r. badania wykazały, że stosowanie olejku cytrynowego w preparatach pielęgnacyjnych poprawia strukturę skóry i jej nawilżenie – ale tylko przy odpowiednim rozcieńczeniu [4].

Tabela 1. Najpopularniejsze olejki cytrusowe i ich zastosowanie

Olejek

Główne składniki

Zastosowanie

Cytrynowy

limonen, citral

koncentracja, oczyszczanie powietrza

Pomarańczowy

limonen, mircen

relaksacja, poprawa nastroju

Grapefruitowy

limonen, nootkaton

wspomaganie odchudzania, skóra tłusta

Bergamotowy

linalol, limonen

stres, napięcie, równowaga emocjonalna

Mandarynkowy

gamma-terpinen, limonen

dziecięca aromaterapia, wyciszenie

Ostrzeżenia i środki ostrożności
  • Większość cytrusowych olejków ma działanie fototoksyczne – unikaj słońca przez 12–24 godziny po aplikacji na skórę.
  • Nie stosuj nierozcieńczonych bezpośrednio na skórę.
  • Przechowuj w miejscu ciemnym i chłodnym, z dala od dzieci i zwierząt.
  • Niektóre osoby mogą być uczulone na składniki takie jak limonen, linalol czy geraniol.
Źródła naukowe
[1] Saiyudthong S., Mekseepralard C. (2015). The Effects of Bergamot Oil Inhalation on Mood States and Cortisol Levels. Journal of Alternative and Complementary Medicine.
[2] Fisher K., Phillips C.A. (2012). The antimicrobial effects of lemon oil against foodborne pathogens. Journal of Food Science.
[3] Ueno-Iio T. et al. (2013). Grapefruit and liver protection – mechanisms of action. Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine.
[4] Draelos Z.D. (2018). Topical uses of citrus oils in cosmetic dermatology. Journal of Cosmetic Dermatology.